طب هوا و فضا، یا پزشکی هوا و فضا، یکی از شاخه‌های تخصصی پزشکی است که به مطالعه و مدیریت اثرات محیط‌های غیرمعمول بر سلامت انسان می‌پردازد. این شاخه از علم، به‌ویژه در زمینه‌هایی نظیر هواپیماها و فضاپیماها کاربرد دارد و هدف اصلی آن تضمین سلامت و ایمنی افرادی است که در چنین شرایطی فعالیت می‌کنند.
طب هوا و فضا
طب هوا و فضا بر روی مسائل بهداشتی که ناشی از سفرهای هوایی و فضایی است، تمرکز دارد. با توجه به پیشرفت‌های فناوری و افزایش تعداد سفرهای هوایی و فضایی، اهمیت این رشته بیشتر شده است. پزشکان در این حوزه آموزش دیده‌اند تا اثرات ناشی از فشار جو، کمبود اکسیژن، تشعشعات کیهانی و تغییرات گرانشی را بر بدن انسان تحلیل کنند و راهکارهایی برای مقابله با آنها ارائه دهند.
بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با طب هوا و فضا
1. هیپوکسی: کاهش سطح اکسیژن در ارتفاع بالا می‌تواند باعث سردرد، خستگی، اختلالات شناختی و در موارد شدیدتر باعث بیهوشی شود.
2. اختلالات فشار: ناشی از تغییر سریع فشار بارومتریک، این مشکل ممکن است منجر به درد در گوش‌ها و سینوس‌ها شود یا حتی باعث بیماریهای جدی‌تر نظیر آمبولی هوا شود.
3. مسافرت زدگی: که شامل نشانه‌هایی مثل حالت تهوع، سرگیجه و عرق کردن است، و اغلب در پروازهای طولانی رخ می‌دهد.
4. اشعه کیهانی: مسافران هوایی و فضانوردان به مقدار بالاتری از اشعه کیهانی مواجه می‌شوند که می‌تواند خطر سرطان را افزایش دهد.
5. تغییرات ساعت زیستی: عبور از چندین منطقه زمانی می‌تواند ساعت داخلی بدن را مختل کند، منجر به مشکلات خواب شود و عملکرد روزمره را تحت تاثیر قرار دهد.
درمان‌ها و راهکارهای پیشنهادی
- استفاده از ماسک‌های اکسیژن: برای پیشگیری یا درمان هیپوکسی در مسافران هواپیما.
- تمرینات آرام‌بخشی و کششی: به منظور کاهشش نشانه‌های مسافرت زدگی.
- داروهای ضدتهوع: برای کنترل علائم ناشی از تغییر فشار یا سفر زدگی.
- برنامه‌ریزی خواب: کمک به تطبیق بهتر بدن با تغییر ساعات منطقه زمانی جدید.
- پوشاک محافظت‌کننده تشعشعات: مخصوص فضانوردان برای کاهش اثرات اشعه‌های مضر.
در مجموع، طب هوا و فضا نقشی حیاتی در حفظ سلامت افراد در محیط‌های پرمخاطره‌ای بازی می‌کند که انسان به دلیل پیشرفت تکنولوژیک به آنها دست پیدا کرده است. این دانش کمک می‌کند تا تجربه سفرهای هوایی و فضایی ایمن‌تر و راحت‌تر برای مسافران فراهم شود.
